W Krajowym Centrum Roślinnych Zasobów Genowych m.in. przechowuje się nasiona. Prowadzi się tu długoterminowe przechowywanie w stanie żywym zebranych materiałów w celu udostępniania ich hodowcom, pracownikom nauki i innym zainteresowanym. Działanie to wynika z faktu przystąpienia przez Polskę do Konwencji o Różnorodności Biologicznej oraz do Międzynarodowego Traktatu o Zasobach Genetycznych Roślin dla Wyżywienia i Rolnictwa. Jest to cel bardzo ważny dla całego ruchu Slow Food realizowanego na świecie pod egidą Slow Food International. Bioróżnorodność chroni też Pracownia Zasobów Genowych Instytutu Warzywnictwa w Skierniewicach.
Jeśli chcecie dołączyć się do ochrony bioróżnorodności, zapraszamy do naszych convivium albo tutaj.
Na naszym terenie (Dolny Śląsk) działalność edukacyjną i uprawową sprzyjającą bioróżnorodności i ekologice podejmują stale nasze SFojaki, Ania i Bolek Szlaczka Owoce Lutyni, których SFojsko pozdrawiamy 🙂
Jednym z podmiotów, które realizuja wspólnie wyznaczone zadania, jest Arboretum i Zakład Fizjografii w Bolestraszycach ok. 9 km na płn-wsch od Przemyśla. Działanie tego ośrodka polega na prowadzeniu kolekcji starych odmian drzew owocowych. To właśnie to Arboretum prezentowało ostatnio stare odmiany jabłek na niedawnym jabłecznym święcie w Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego, który również SFojsko pozdrawiamy 🙂
Inny ośrodek ochrony zasobów roślinnych, to Towarzystwo Przyjaciół Dolnej Wisły w Grucznie. Ma ono za zadanie ochronę in situ i ex situ starych odmian drzew owocowych nad Dolną Wisłą. W tej okolicy działa zaprzyjaźnione z nami convivium Slow Food Kujawsko-Pomorskie, które także SFojsko pozdrawiamy 🙂 Warto też zaglądać regularnie na portal Stare Odmiany chroniący i promujący odmiany regionu Dolnej Wisły (woj. kujawsko-pomorskie). Justyna Ziemniewska udziela tu informacji nt. starych odmian jabłoni, grusz, śliw, czereśni i wiśni. Sad pani Ziemniewskiej współpracuje z Parkiem Krajobrazowym Doliny Dolnej Wisły, który od 1998 r. tworzy kolekcje starych odmian. Obecnie liczy ona 63 odmiany jabłoni.
Na Dolnym Śląsku w Wojsławicach funkcjonuje wspaniale Arboretum Uniwersytetu Wrocławskiego, w którym spotkacie specjalistów w zakresie m.in. odmian drzew owocowych i warzyw. Na dziedzińcu folwarku, w którym działa Arboretum, nieopodal kolekcji zabytkowych urządzeń rolniczych, znajduje sie piękna, donicowa kolekcja odmian pomidora i papryki. W sadzie natomiast, którego najstarsza cześć została założona w 1559 r., znajdziecie przykłady dawnych odmian owoców użytkowych. Ta wspaniała kolekcja jest starannie pielęgnowana przez pracowity zespół pracowników Arboretum. Jest ona także regularnie udostępniana gościom do zwiedzania w sezonie letnim. Arboretum organizuje obchody po sadzie, dzięki czemu można uzyskać wiele ciekawych wiadomości o lokalnych i obcych gatunkach roślin.
Tutaj możecie obejrzeć odmiany pomidorów prezentowane latem 2016 r. w Arboretum w Wojsławicach.
Tutaj możecie obejrzeć odmiany papryk prezentowane latem 2016 r. w Arboretum w Wojsławicach.
Stare odmiany drzew owocowych, to obecnie coraz modniejszy temat. Cieszymy sie z tego niezmiernie. Warto przypominać stale, jak zróżnicowana może być nasza dieta i skład naszych talerzy. Warto uprawiać rożne odmiany i gatunki roślin, aby chronić swoje plony przed masowym działaniem szkodników atakujących często wybrana cześć upraw. W Polsce wiele osób pracuje na rzecz ochrony tej różnorodności. Działają one np. w Centralnym Osrodku Badania Odmian Roslin Uprawnych (COBORU). Na stronie internetowej Ośrodka zaprezentowane sa rośliny uprawne wpisane do krajowego rejestru gatunków. Rośliny wymieniono w 3 działach: rolnicze, warzywne, sadownicze – łącznie 154 gatunki. Przy każdym gatunku można poznać dostępne odmiany konkretnych warzyw lub owoców. We Wrocławiu na niektórych swoich wydarzeniach dawne rodzime, a także nowe i obce odmiany warzyw i owoców prezentuje Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego. W siedzibie Ośrodka można też uzyskać porady i informacje nt. metod upraw.
Naszym dolnośląsko-wrocławskim doradca jest Piotr Laskowski, który pracuje w Stacji Doswiadczalnej Oceny Odmian w Zybiszowie, która jest jednostką ww. COBORU. Pan Piotr stale promuje różnorodne odmiany warzyw i owoców. Jego wiedza i publikacje zawsze bardzo efektywnie pomagają nam w edukowaniu konsumentów w zakresie bioróżnorodności. Stacja publikuje gatunki zalecane (pełna lista – tutaj) dla woj. dolnośląskiego na poszczególne lata. Na 2016 r. np. z ziemniaków były to:
ZIEMNIAK BARDZO WCZESNY: Denar, Lord, Miłek, Viviana, Arielle
Przykładowo w ww. krajowym rejestrze przy ziemniaku wymieniono… 103 odmiany. Ile odmian zna przeciętny Polak ze swego talerza? Najczęściej 1-2 i bez znajomości ich nazw. A przecież po ugotowaniu maja one wyczuwalnie odmienna teksturę, zapach i smak, jedne nadają się lepiej na placki, inne na sałatki, a jeszcze inne na przecier. Z fasoli poznać tu możemy 3 gatunki i łącznie 63 odmiany. Ile znanych jest z talerzy? Może znajdzie sie 10… Z jabłek znajdziemy tu 73 odmiany owocujace (nie licząc tzw. podkładek), a ile znamy z kompotów, soków i wypieków? Dzięki naszym SFojakom-sadownikom, ww. Annie i Bolkowi znacie już przynajmniej 5-6 odmian.
Przypomnijmy: są tu odmiany wpisane do krajowego rejestru, ale pamiętajmy o starych, zapomnianych, których w rejestrze nie znajdziemy, np. ulęgałce czy klapsie… Do KR wpisuje się również odmiany regionalne (dla zachowania bioróżnorodności) roślin rolniczych i roślin warzywnych oraz odmiany amatorskie (nie mające znaczenia dla towarowej produkcji warzyw, ale mające znaczenie dla zachowania bioróżnorodności) roślin warzywnych. Rejestr wymienia też odmiany chronione Krajowym Wyłącznym Prawem (KO) oraz gatunki rekomendowane dla poszczególnych województw, np. gatunki nowe.
Innym cennym Partnerem jest dla nas Katedra Ogrodnictwa Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu w osobie p. prof. dr hab. Katarzyny Adamczewskiej-Sowińskiej, a także Biuro Promocji tej Uczelni w osobie p. Doroty Sikory, jak również Rzecznik Uczelni w osobie p. Jolanty Cianciary. Dzięki tym osobom i podmiotom zawsze możemy liczyć na rzetelne, specjalistyczne kontakty i informacje.
Na Dolnym Śląsku działają też prywatni miłośnicy starych odmian. Taką osobą jest np. Aneta Gieysztor, która w swym pensjonacie Pokrzywnik 11 serwuje potrawy przygotowywane z dawnych, zapomnianych odmian ziemniaków uprawianych przez zaprzyjaźnione i równie zakręcone odmianowo rolniczki.