Gryka… Angielskie buckwheat, niemieckie Buchweizen, rosyjska гречиха, ukraińska гречка, regionalna hreczka, włoskie grano saraceno…
Na niedawnym jarmarku “Festa della Pitina Mercato della Terra” w Tramonti di Sopra zorganizowanym m.in. przez Slowfood Condotta del Pordenonese nasza Convivium Leader prezentowała m.in. gryczano-ziołowe podpłomyki Chwastożercy. Okazuje się, że gryka i podagrycznik, komosa biała i szczawik zajęczy świetnie łączą się smakami.
Gryka, czyli dawniej tatarka, bo na terenach Europy Środkowej i Wschodniej kojarzono ją z Tatarami przybywającymi z Azji Środkowej (stąd saraceno w nazwie włoskiej), tj. obszaru, gdzie rozpowszechniła się przybywszy z Dalekiego Wschodu. Uprawy gryki rozpoczęto już ok. 2000 r. p.n.e. w górach północnych Indii. Stamtąd rozszerzyły się – prócz Azji Śr. – na obszar Chin, Korei i Japonii. Na naszych obszarach grykę znano ponoć już w neolicie.
Współcześnie gryka tatarka to czasami chwast w uprawach gryki zwyczajnej. Gryka to miłość dozgonna… Mniammm! Samo zdrowie i smak oraz korzyść dla rolnictwa i środowiska. W dodatku w Polsce czeka na nią dobry klimat, szczególnie na Kłodzczyźnie (to zanikająca już piękna nazwa Ziemi Kłodzkiej).
Ziele gryki bywa sprzedawane w postaci sproszkowanej do przyrządzania zdrowotnego, zimnego napoju (proszek zalany wodą) – na ostatnim szkoleniu chwastologiczno-slowfoodowym pokazane było uczestnikom. Będzie też na kolejnym szkoleniu 13 sierpnia. Zarówno gryka zwyczajna, jak i tatarka są bardzo cenne i korzystne. Liście mają właściwości utleniające. Ziele jest też wykorzystywane w browarnictwie. Napar z liści gryki popularny jest w Chinach. W Słowenii torebka z 30g ekologicznego suszu (kwiat+liść) kosztuje prawie 5EUR. Samo zdrowie, lecz nie dla portfela 😉
Mało jest literatury nt. wartości odżywczej ziela – więcej nt. orzeszków (ziaren). Na liściach i łodygach zebranych (w zal. od gatunku) w czerwcu i lipcu oraz suszonych w temperaturze otoczenia z ograniczonym dostępem słońca wykonano więc niedawno (2015) badania laboratoryjne – badano proszek, napar i ekstrakt, m.in. zawartość rytozydu, rutyny i polifenoli, a także właściwości przeciwutleniające naparów. Poziom wymienionych substancji zmienia się tylko nieznacznie w zależności od gatunku i miesiąca zbioru, więc wszystkie genotypy gryki są bogate i cenne. Największe znaczenie ma czas zbioru. Kwiaty i liście odmiany Volma mają najwięcej flawonidów, ale gryka tatarka (ów chwaścik) ma najsilniejsze właściwości przeciwutleniające. Gryka zawiera też dyskusyjne fagopiryny – niektórzy nie powinni jeść w nadmiarze świeżego ziela gryczanego ani ziarna. Fagopiryny mają ponoć działanie fotouczulające (jak barszcze), ale z drugiej strony wspierają np. leczenie cukrzycy typu II.
Na marginesie, Polska jest jak dotąd głównym eksporterem łusek gryczanych do Japonii…
No i pamiętajmy, że najcenniejsza i tylko najcenniejsza jest gryka NIEDESYKOWANA, czyli bez oprysku herbicydem przed zbiorem:
https://slowfooddolnyslask.org/glifosat-slowfood-dolnyslask/
https://slowfooddolnyslask.org/europejska-licencja-na-glifosat-przedluzona-na-siedem-kolejnych-lat/
https://slowfooddolnyslask.org/stop-glifosat-nie-chcemy-zywnosci-z-roundapem/
https://slowfooddolnyslask.org/glifosat-contra-zdrowie/
https://slowfooddolnyslask.org/kaszkamanna-slowfood-dolnyslask-desykacja/
Naleśniki z mąki gryczanej autorstwa Ani Rumińskiej / Chwastożercy
Dzieci bruszą (ubijają) grykę na mąkę podczas naszych warsztatów jedzeniowych z serii “WOJ. Wiedza o Jedzeniu” na wrocławskiej Pergoli