Znacie kołocz śląski? Nie…? No to poznajcie 🙂 Po niemiecku zwany Streußelkuchen, na Dolnym Śląsku wiele osób nazywa go “drożdżówką” z makiem, serem lub jabłkami, ewentualnie “plackiem” lub “ciastem”. Niektóre dolnośląskie restauracje podejmują próby promocji ciasta w niemieckiej wersji językowej – to również cenne wysiłki.
Co kraj, to obyczaj, szczególnie językowy. Kołocz to prastare obrzędowe ciasto Słowian. Dawniej miało kształt kolisty (stąd nazwa). Kołocz to swoisty model świata, jedzeniowe odwzorowanie słowiańskiej mandali. Z czasem przyjął kształt dostosowany do blachy piekarniczej, czyli prostokątny.
Przypomnijmy, że Śląsk stanowił niegdyś jedną prowincję, a jeszcze wcześniej jeden region, którego tożsamość zaczęła zaznaczać się w literaturze dopiero w okresie późnego baroku. Wcześniej konstruowały go odrębne księstwa, często pozostające ze sobą w głębokich sporach, podobnie jak w innych regionach i krajach, choćby we Włoszech. Części tego obszaru różniły się miedzy sobą, ale tego rodzaju wypiek w pewnym sensie je łączył. Przypomnijmy też, że w 1803 r. otwarto na Dolnym Śląsku pierwsza na świecie rafinerię cukru buraczanego, co przyczyniło się do rozwoju kariery kruszonki opartej na maśle i cukrze. Kruszonka w śląskiej drożdżówce była o tyle szczególna, że zawierała dodatek cynamonu. Wersja cynamonowa była charakterystyczna dla zamożnych warstw społecznych, tj. szlachty i arystokracji. Zdarzało się często, że kołoczem częstowano w karczmach – nie tylko codziennych gości-turystów, ale i króla, gdy przybywał w Karkonosze. Możecie o tym przeczytać w numerze 1/2017 czasopisma “Karkonosze” wydawanego przez Karkonoski Park Narodowy.
Śląsk Opolski pięknie pielęgnuje tradycje wypieku kołocza w formie dorocznego konkursu. W 2016 r. w miejscowości Rozwadza, (gm. Zdzieszowice) zrealizowano VII edycję konkursu na wypiek kołocza śląskiego. W rzetelnych cukierniach Śląska Górnego, Dolnego i Opolskiego zawsze znajdziecie to ciasto. Niestety nie zawsze ma ono właściwy skład. Dlatego warto śledzić “Śląsk smakuje” i nasze media, aby wiedzieć, jaki ów skład winien być. Przynajmniej kilka kręgów naszego wspólnego obszaru praktykowało i nadal praktykuje wypiek tego typu ciasta – w rytualnej lub codziennej formie, dlatego nazwy są rozmaite. Chodzi o podobny wypiek różniący się drobnymi, acz ważnymi detalami. Nominujemy kołocz śląski do Arki Smaku Slow Food / Slow Food Ark of Taste.
***
***
