W gimnazjach do niedawna funkcjonował przedmiot zwany WOS. Wiedza o Społeczeństwie. Licea mają WOK. Wiedzę o Kulturze. Co mają podstawówki? Nic.
Podstawówki mają co najwyżej doraźne zajęcia kulinarne w ramach tzw. projektów realizowanych przez NGO albo zajęcia dodatkowe finansowane przez rodziców.
Co by się przydało szkołom podstawowym? WOJ: WIEDZA O JEDZENIU. Dlaczego? Bo tematyka jedzenia w szerokim, holistycznym kontekście jest tą, którą dzieci w szkole podstawowej powinny opanować od gruntownych podstaw, aby doskonalić ją dalej w starszym wieku. Niestety tak nie jest, ponieważ od kilkudziesięciu już lat w rzadko której szkole podstawowej uczy się dzieci o jedzeniu w ramach systemowych lekcji wg programu nauczania. W efekcie dzieci rzadko przyrządzają samodzielnie posiłki, mają osłabione umiejętności grafomotoryczne (które rozwijane są m.in. przez czynności kuchenne), gorzej gryzą (jedzą przetworzoną nibyżywność), tracą zdrowie (dzieci nie umiejące gotować gorzej się odżywiają), niebezpiecznie tyją (polskie – najszybciej w całej Europie), tracą na samoocenie, emigrują z obszarów miejskich do miast, w starszym wieku są zagubione zawodowo, tracą łączność z dziedzictwem kulinarno-kulturowym itd. Korzyści z nabycia umiejętności przygotowywania posiłków oraz z nabycia wiedzy o jedzeniu, ogrodnictwie, opakowaniach, żywieniu, sporcie, fotografii i marketingu kulinarnym (itd.) są szerokie, wielowątkowe, wielce niedoceniane.
Wątki jedzeniowe pojawiają się czasem w niektórych przedmiotach oświaty na poziomie podstawowym, a przecież dotyczą każdego życia człowieka bez względu na jego wiek. Powinny one objąć każdy aspekt oświaty i pojawić się w każdym przedmiocie szkolnym albo winny pojawić się w nowym, odrębnym przedmiocie, którego utworzenie postulujemy, a który dosłownie i w praktyce skróciłby szkolne programy nauczania pozostałych przedmiotów.
Mamy wiec do zaoferowania placówkom oświaty PRZEDMIOT SZKOLNY: WOJ. Wiedza o Jedzeniu, którego autorski program utworzyła W 2013 r. nasza Convivium Leader, Anna Rumińska, architekt, etnolog, antropolog kultury.
FINANSOWANIE PROGRAMU WOJ Program WOJ łączy w sobie watki ze wszystkich przedmiotów, dlatego może być realizowany w trybie bloków dydaktycznych lub programów szkolnych typu „Edukacja ekologiczna” lub „Edukacja prozdrowotna”, których cechą charakterystyczną jest wkomponowanie w każdy przedmiot szkolny, zamiast tworzenia dodatkowych zajęć pozalekcyjnych.
a) finansowanie gminne
Programy takie finansuje gmina we współpracy z partnerami. Dzięki temu w zajęciach WOJ uczestniczyć mogą wszyscy uczniowie w wyznaczonych przez gminę placówek szkolnych bez względu na możliwości finansowe rodziców.
b) finansowanie szkolne lub rady rodziców
WOJ realizujemy też w ramach dodatkowych warsztatów po lekcjach. Finansowanie tych zajęć jest wówczas uzależnione od możliwości szkoły lub rodziców i decyduje o tym, czy na zajęcia uczęszczają wszystkie, czy tylko wybrane dzieci.
c) dotacja w drodze konkursu
Trzeci sposób finansowania WOJa to dotacja publiczna w ramach projektu z lokalną organizacją pozarządową. Taką realizację trzeba przygotować dużo wcześniej, aby móc napisać tzw. projekt, złożyć wniosek o dofinansowanie i oczekiwać na wyniki konkursu. Zajmujemy się oczywiście przygotowaniem tego projektu.
Od dłuższego czasu realizujemy ten kurs w ramach naszej działalności Slow Food Dolny Śląsk. W latach 2013-2014 we współpracy z VERTIGO Andrzej Jarczewski i wieloma partnerami produktowymi zrealizowaliśmy autorski program WOJ w jednej z dolnośląskich gmin, następnie w kolejnych placowkach.
ZAKRES TEMATYCZNY
WOJ, jako kurs edukacji pozaformalnej realizujemy w przedszkolach i szkołach różnych szczebli. Realizujemy go także w innych instytucjach i organizacjach, np. bibliotekach, klubach, siedzibach organizacji pozarządowych i firmach prywatnych.
WOJa adresujemy do dzieci, młodzieży i dorosłych. WOJ, jako przedmiot szkolny w ramach podstawy programowej MEN, proponujemy dla szkół podstawowych.
Wielu specjalistów z zakresu psychologii i edukacji podkreśla, ze uczniowie w Polsce są zbyt mocno obciążeni zadaniami edukacyjnymi na etapie szkoły podstawowej, tj. w okresie, gdy powinni spędzać więcej czasu na aktywności ruchowej i nauce zrównoważonych kontaktów w swoim środowisku rówieśniczym i rodzinnym poprzez czynności nieformalne, a nie sformalizowane. Dzieci mają zbyt mało tzw. czasu wolnego. Gdyby zatem przenieść wątki jedzeniowe z wielu przedmiotów, w których obecnie się pojawiają, do nowego przedmiotu, tamte miałyby większe szanse na realizację skromniejszego, acz rzetelniejszego programu. Szkoły podstawowe są przeładowane materiałem dydaktycznym.Dzieci w polskich szkołach są przestymulowane, w efekcie często stają się obojętne na bodźce edukacyjne – to zjawisko określa się mianem anedukacji.
Jest wyjście z tej trudnej sytuacji. Jednym z nich jest zmniejszenie zakresu istniejących przedmiotów, aby powstałą lukę zapełnić nowymi przedmiotami, które przystosowują dzieci do życia społecznego LEPIEJ I SKUTECZNIEJ, niż teoretyczne przedmioty dotychczasowe.
JEDZENIE – nie jest to temat prozaiczny, lecz ważki i komplementarny. Jako rzeczownik, obejmuje rzeczy: produkty, surowce, potrawy, dania… Jako rzeczownik odczasownikowy obejmuje czynności: spożywanie potraw, biesiadowanie, spędzanie czasu, a przede wszystkim: SOCJALIZACJĘ, w przypadku dzieci: naukę i rozwój relacji społecznych. W obu przypadkach gromadzi w sobie skojarzenia z różnych dziedzin życia.
Te własnie dziedziny zawarte są w zajęciach, które realizujemy w ramach kursu “WOJ. WIEDZA O JEDZENIU”, który mógłby zostać przedmiotem szkolnym. Są to dziedziny mające ścisły związek z funkcjonowaniem dzieci w sferze kulinarnej, gastronomicznej, jedzeniowej,a tym samym kulturowej i społecznej, np. zakupy i ogród, dom i sport, ulica i handel, opakowania i odpady, bazar i przedsiębiorczość, przepisy i rodzina, dziedzictwo i kultury, biesiada i goszczenie.
W ramach kilku kategorii tematycznych przerabiamy z dziećmi rozmaite wątki główne i poboczne, a wszystko na przykładzie strategicznych produktów spożywczych, z którymi dzieci mają do czynienia, a które obciążone są największym ryzykiem patologii wytwórczej i żywieniowej. W ramach WOJ. WIEDZA O JEDZENIU” współpracujemy ściśle z rozmaitymi Partnerami, których wspólnym celem jest wdrożenie pozytywnych zmian w żywieniu dzieci w placówkach oświaty i wychowania.
Jeżeli jesteście zainteresowani realizacją WOJa w swojej placówce i macie wokół siebie grupę podobnie myślących osób oraz sprzyjającą temu pomysłowi Dyrekcję placówki, napiszcie do nas:
slowfooddolnyslask(at)gmail.com
Opracowanie: Slow Food Dolny Śląsk
