Jutro, 22 stycznia 2017 r., targi ślubne we Wrocławiu. Wiecie, że biznes ślubny to silna, prężnie rozwijająca się branża. Ślub i wesele to również przebogate teksty kultury, zjawiska, rytuały, obrzędy, zwyczaje, obyczaje, przybory, narzędzia i wszelakie praktyki szalenie interesujące dla etnografów, etnologowi i antropologów kultury. Pod względem kulinarnym to fascynujące zjawisko kulturowe, temat-rzeka dla antropologów jedzenia i historyków gastronomii. Dlatego kolejny raz “zaatakujemy” to wydarzenie naszymi czujnymi oczętami 😀 Fotografujemy, notujemy, obserwujemy, wypytujemy, obmyślamy itd. Innym słowem robimy badania terenowe pod kątem kulinariów weselnych.

Tomorrow, January 22, 2017, wedding fair in Wroclaw. You know, that the wedding business is strong and thriving industry. Marriage and wedding ceremony and party are also very rich cultural texts, events, rituals, rites, customs, manners, utensils, tools and all kinds of practices extremely interesting to ethnographers, ethnologist and cultural anthropologists. In terms of culinaries it is a fascinating cultural phenomenon, a broad subject for food anthropologists and gastronomy historians. Therefore, once again we will “attack” the event our vigilant eyes 😀 We photograph, note, observe, request, rethink etc. In other words we do field research within the topic of wedding culinaries.

Fot. Produkowany w Czechach piernik w formie dziecka w powijakach dla młodej pary w celu zapewnienia im szczęścia i płodności . Fot. Anna Rumińska eMSA Inicjatywa Edukacyjna Fig. Produced in Czech Republic baby-like gingerbread baked for a married couple to bring them happiness and fertility / Photo Credit: Anna Rumińska eMSA Inicjatywa Edukacyjna

Wspaniałym darem miłosnym były niegdyś na Śląsku PIERNIKI FIGURALNE wytłaczane z drewnianych form. Składniki takiego piernika: mąka żytnia, miód, pieprz. Gdy kawaler zabiegał o względy panny, ta mogła dąć mu sygnał w formie piernika w kształcie kosza – pełnego (= TAK) lub pustego (= NIE). Popularnym darem ślubnym były też piernikowe serca, które darowano już w starożytnym Rzymie. Żytnie pierniki były też na Śląsku darem ślubnym. Młodej parze darowano w prezencie obrzędowy wypiek-komunikat, tekst kultury, ciastko do odczytania, czyli piernik w stosownym kształcie: dziecka w powijakach, objętej pary zakochanych czy koguta, symbolu płodności. Pierwszych piernikarzy w Europie Środkowej wymieniono w 1293 r. w Świdnicy: Piperatas tortas facientes, co w łacinie oznacza „Wytwórcy ciastek z pieprzem”. Jeśli wpiszecie te łacińska frazę w wyszukiwarce, otrzymacie dostęp do wydarzeń upamiętniających śląskie tradycje piernikarskie.

In Silesia a FIGURATIVE GINGERBREAD embossed with the wooden forms was once a wonderful gift of love. Ingredients were: rye flour, honey and black pepper. When a younker courted a maid, this could give him a signal in the form of gingerbread shaped in a basket – full (= YES) or empty (= NO). A gingerbread heart was a popular wedding gift, which was known in ancient Rome. Rye gingerbreads were also wedding gifts in Silesia. A young couple was gifted with a ritual baking-message, text culture, a cake to be read, a gingerbread in an appropriate shape: an infant, a hugging couple, or a rooster, symbol of fertility. The first gingerbread in Central Europe was listed in 1293 in the town of Świdnica, Lower Silesia: Piperatas tortas  facientes, which in Latin means “Manufacturers of biscuits with black pepper.” If you type the Latin phrase in a crawler, you will receive access to events commemorating Silesian tradition of gingerbread.

Ze zwyczaju darowania pierników w kształcie pełnego kosza w języku polskim pojawił się frazeologizm: dać kosza, co oznacza „NIE”. Językoznawcy wspominają również o częstym użyciu zwrotu „dać odkosza”. Odkosz był rzeczownikiem i oznaczał odrzucenie. Nie wiadomo, co było pierwsze – piernik czy powiedzenie. Obydwa mogą pochodzić od symboliki żniwnej i płodnościowej, która jest bardzo wiekowa i głęboka w treściach ceremonii święta plonów. Mogą one również mieć związek z Mokoszą, przedchrześcijańską Boginią płodności, której święto obchodzone było w połowie sierpnia. Warto jednak pamiętać o etymologii związków frazeologicznych w polszczyźnie: również współcześnie dać kosza oznacza powiedzieć “NIE”, odrzucić zaloty. Językoznawcy wspominają też, że dawniej chętniej używano określenia dać odkosza. Odkosz był rzeczownikiem i znaczył odrzucenie.

From the custom of giving full basket gingerbread the Polish language has gained a phrase: to give a basket (PL: dać kosza) that means to say “NO”. Linguists also mention once people used to say “dać odkosza” (EN: “off-basket”). “Odkosz” was a noun and meant rejection. However it is hard to tell what was the first – a gingerbread or a phrase. Both may be derived from the symbolics of harvest and fertility which is very old and deep in the merit of crop ceremonies. They may be also connected with Mokosz [mokosh], pre-Christian Goddes of fertility whose holiday is in the middle of August. Anyway it is worth to remember about the etymology of phrases in Polish language: to give a basket (PL: dać kosza) means to say “NO”. Linguists also mention once people used to say “dać odkosza” (EN: “off-basket”). “Odkosz” was a noun and meant rejection.

Fot. Produkowany w Trzcińsku piernik tradycyjny, historyczny, w formie kosza i damy – dla młodej pary w celu zapewnienia im szczęścia i płodności . Formy: kopie historycznych form kolekcjonowanych w Muzeum Regionalnym w Jaworze. Fot. Marcin Goetz Słodka Chatka Fig. Produced in Trzcinsko, Poland traditional, historic gingerbread formed in a basket filled with goods and a lady – for a married couple to bring them happiness and fertility. Molds: copies of historic molds collected in the Regional Museum in Jawor. / Photo Credit: Marcin Goetz Słodka Chatka

***

Anna Rumińska

Dziękuję Marcinowi Goetzowi za udostępnienie zdjęć / Słodka Chatka – pierniki na Dolnym Śląsku